Қоғамдық келісімді күшейту — рухани жаңғырудың берік іргетасы

Қоғамдық келісім — бұл қоғам ішіндегі әртүрлі әлеуметтік, этностық, діни және мәдени топтардың бейбіт қатар өмір сүруін қамтамасыз ететін маңызды құндылық. Ол — азаматтардың өзара түсіністігі мен құрметіне, заң үстемдігіне және әділеттілік қағидаттарына негізделген әлеуметтік қатынас жүйесі. Қазіргі Қазақстан жағдайында қоғамдық келісім — елдің тұрақты дамуы мен ішкі бірлігін қамтамасыз ететін стратегиялық басым бағыттардың бірі.

Қоғамдық келісімнің басты мәні — әртүрліәлеуметтік топтардың бір-біріне құрметпен қарауы, туындаған келіспеушіліктерді заң аясында шешуіжәне ортақ ұлттық мүдделерге біріге алуы. Қазақстан – көпұлтты әрі көпконфессиялымемлекет ретінде бұл бағытта тұрақтылықтыңөзіндік үлгісін қалыптастырып отыр. Елімізде 130-дан астам этнос пен 18 конфессия өкілдерінің біршаңырақ астында бейбіт өмір сүруі – қоғамдықкелісімнің және ішкі тұрақтылықтың айқынкөрінісі.

Мұндай келісімді сақтау мен нығайту үшін елімізденақты саяси және құқықтық негіздер қалыптасқан. 1995 жылы құрылған Қазақстан халқы Ассамблеясы – этносаралық келісім мен бірліктің тиімді институционалдық моделі ретінде жұмысі стейді. Бұл құрылым барлық этностардыңқұқықтары мен мүдделерін қорғауға, мәдениеттерарасындағы көпір орнатуға және біртұтас азаматтық ұлт қалыптастыруға бағытталған. Сонымен қатар, Қазақстан Конституциясының 1-бабында: «Қазақстан Республикасы өзіндемократиялық, зайырлы, құқықтық жәнеәлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оныңең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» деп нақты көрсетілген. Бұл қағидаттар – қоғамдық келісімдісақтау жолындағы негізгі құқықтық тұғыр.

Мемлекет қоғамдық келісімді одан әрі тереңдету үшін бірқатар стратегиялық бағдарламалардыжүзеге асырып келеді. Атап айтқанда, «Рухани жаңғыру» бағдарламасы ұлттық сана мен тарихи жадыны жаңғыртуды көздесе, «Қазақстан – 2050» стратегиясы елдің ұзақмерзімді дамуынқамтамасыз ететін басты бағыттарды айқындайды. Сондай-ақ, «Ұлттық құрылым, қоғамдық келісім және этносаралық қатынастарды дамыту тұжырымдамасы» еліміздегі этностар арасындағы үйлесімді қарым-қатынасты нығайтуға бағытталған маңызды құжаттардың бірі.

Осылайша, Қазақстанда қоғамдық келісім тек ұран немесе мақсат емес, нақты іске асырылып отырған мемлекеттік саясаттың өзегі болып табылады. Бұл– еліміздің ішкі тұрақтылығы мен бірегейлігін сақтаудың, әрі болашақ дамудың берік негізі.Осының барлығы қоғамда бірлік пен бейбітшілікті нығайтуға бағытталған.

Қоғамдық келісімді нығайту – еліміздің тұрақты дамуы мен бірлігін қамтамасыз етудің басты алғышарттарының бірі. Бұл бағытта ең алдымен білім мен ағартушылық жұмыстары маңызды рөл атқарады. Жастар арасында толеранттылықты, мәдени әртүрлілікті құрметтеуді және құқықтық мәдениетті қалыптастыру арқылы өзара түсіністік пен сыйластықты нығайтуға болады. Сонымен қатар, азаматтық қоғамды дамыту да қоғамдық келісімге зор үлес қоса алады. Үкіметтік емес ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары, белсенді азаматтар мен еріктілер қозғалыстары халық пен мемлекет арасындағы дәнекер бола отырып, әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз етудің тірегіне айналады. Қоғамдағы әділеттілікті қамтамасыз ету де – келісімге жетудің маңызды жолдарының бірі. Экономикалық теңсіздік, жұмыссыздық, білім мен денсаулық сақтау салаларындағы алшақтық қоғамдық наразылықтың себептеріне айналуы мүмкін. Сондықтан әлеуметтік әділетті саясат жүргізу – тұрғындардың сенімін арттырып, бірлікті бекемдей түсетін шешуші тетік. Бұған қоса, мемлекет пен халық арасында ашық әрі тұрақты диалог орнату қажет. Қоғамдық тыңдаулар, ашық үкімет платформалары, онлайн-диалогтар мен кері байланыс тетіктері азаматтардың пікірін ескеруге мүмкіндік беріп, сенім мен өзара түсіністікті қалыптастырады.

Және жастар арасында толеранттылықты, мәдени әралуандылықты құрметтеуді және құқықтық сананы қалыптастыру – қоғамдық келісімнің маңызды алғышарттарының бірі. Сонымен қатар, азаматтық қоғам институттарын дамыту да өзекті. Үкіметтік емес ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары, белсенді азаматтар мен еріктілер қозғалыстары қоғамдық келісімнің әлеуметтік тіректеріне айналып, мемлекет пен қоғам арасындағы өзара байланысты күшейтеді. Бұдан бөлек, әлеуметтік әділеттілік те – қоғамдағы тұрақтылықты қамтамасыз етудің маңызды тетігі. Экономикалық теңсіздік, жұмыссыздық, білім мен денсаулық сақтау салаларындағы теңсіздіктер халықтың наразылығына себеп болып, қоғамдық келісімді әлсіретуі мүмкін. Сондықтан әлеуметтік әділетті саясат жүргізу азаматтардың мемлекетке деген сенімін арттырып, қоғамның тұтастығын нығайтады.

Қоғамдық келісімді бекемдеудің тағы бір жолы – ашық диалог орнату. Мемлекет пен халық арасында сенімді әрі тұрақты байланыс орнауы тиіс. Қоғамдық тыңдаулар, ашық үкімет платформалары мен онлайн-диалогтар халықтың пікірін ескеруге, ортақ шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Алайда бұл бағытта белгілі бір қауіптер де бар. Соның ішінде радикалды идеологиялар мен деструктивті ағымдардың таралуы, этносаралық және дінаралық араздықты қоздыру әрекеттері, әлеуметтік желілердегі жалған ақпараттар мен арандатушылық, сондай-ақ аймақтар арасындағы әлеуметтік-экономикалық теңсіздік қоғамдық келісімге елеулі қауіп төндіруі мүмкін. Мұндай жағдайлардың алдын алу үшін мемлекет пен қоғам бірлесе отырып, кешенді және нақты іс-шараларды жүзеге асыруы тиіс. Тек осындай үйлесімді әрекет арқылы ғана еліміздегі қоғамдық келісім мен ішкі тұрақтылықты сақтау мүмкін болады.

Еліміздің ішкі тұрақтылығы мен болашақ дамуында  қоғамдық келісім басты кепіл саналады.Ол тек мемлекеттік органдардың жұмысына сүйеніп қана қоймай, әрбір азаматтың саналы түрде белсенді қатысуын талап етеді. Бірлік пен өзара түсіністік – экономикалық өсудің, әлеуметтік әділеттіліктің және рухани жаңғырудың берік іргетасы. Сондықтан қоғамдық келісімді сақтау және нығайту – барша жұрттың ортақ парызы мен азаматтық жауапкершілігі. Еліміздің бірлігін, этносаралық және конфессияаралық татулықты сақтау арқылы ғана біз алға қойған мақсаттарға қол жеткізе аламыз. Осыған орай, елімізде қоғамдық келісімді күшейту үшін білім мен тәрбие саласын дамыту, әлеуметтік әділеттілікке негізделген саясат жүргізу, азаматтық қоғамды қолдау және ашық диалог алаңдарын кеңейту сияқты жүйелі шаралар одан әрі жалғаса беруі тиіс. Тек осы жолмен ғана Қазақстан көпұлтты және көпконфессиялы мемлекет ретінде өзінің тұрақтылығы мен өркендеуін қамтамасыз ете алады.

Әлия ӘУЕСБЕКОВА