Ілияс Есенберлиннің “Көшпенділер” трилогиясы жайлы не білеміз?

#Kitaptime

“Көшпенділер” трилогиясын оқыған адам бірнеше маңызды дүниені түйе алады:

• Тарихи танымның кеңеюі: Трилогия қазақ халқының тарихындағы маңызды кезеңдерді терең баяндайды. Қазақ хандығының құрылуынан бастап, жоңғар шапқыншылығы мен Кенесары Қасымұлының көтерілісіне дейінгі оқиғалар арқылы оқырман қазақ тарихының аса күрделі және тағдыршешті сәттерімен танысады. Бұл тарихи танымды арттырып, қазақ халқының өткені туралы түсінікті байытады.
• Ұлттық рух пен патриотизм: Романдарда қазақ халқының еркіндікке деген ұмтылысы мен азаттық жолындағы күресі басты тақырыптардың бірі. Көшпенділердің ерлігі мен қайсарлығы, ел қорғау жолындағы батырлықтары оқырманға ұлттық рух пен мақтаныш сезімін ұялатады. Бұл кітапты оқыған адам патриоттық сезімді тереңірек сезінеді.
• Мәдени және рухани мұра: “Көшпенділер” трилогиясы қазақтардың дәстүрлері, әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері туралы мол ақпарат береді. Көшпенді өмір салты, тарихи тұлғалардың өмірлік ұстанымдары мен халықтың мәдени ерекшеліктері арқылы рухани құндылықтар кеңінен ашылады.
• Кейіпкерлердің адамгершілік бейнесі: Трилогиядағы батырлар, билер, хандар мен қарапайым халық өкілдері адамгершілік тұрғыдан үлгі ретінде көрсетіледі. Кейіпкерлердің даналығы, әділдігі, ерлігі мен тұрақтылығы оқырманға тұлғалық дамудың, мінез-құлықтың маңыздылығын түсінуге көмектеседі.
• Тарихи сабақ пен тәуелсіздік құны: Кітапта тәуелсіздік үшін күрестің маңыздылығы мен оның құны айқын көрінеді. Кенесары сияқты тұлғалардың өмірі мен күресі арқылы оқырман тәуелсіздікті сақтау үшін қандай батылдық пен ерік-жігер қажет екенін түсінеді. Бұл қазіргі заманғы оқырман үшін маңызды тарихи сабақ болуы мүмкін.

Ілияс Есенберлиннің “Көшпенділер” трилогиясы – қазақ тарихының бірнеше ғасырлық кезеңін қамтитын әдеби ескерткіш. Бұл туынды тарихи оқиғаларды көркем тілмен жеткізе отырып, қазақ халқының ұлттық рухын, еркіндікке деген ұмтылысын бейнелейді. Кітаптар қазақтардың басқыншылықтан қорғану жолындағы күресі мен көшпенді өмір салтын сақтап қалу мақсатындағы әрекеттерін суреттейді.

Трилогияның бірінші кітабы – “Алмас қылыш”, XV-XVI ғасырлардағы Қазақ хандығының құрылуын және елдің тәуелсіздік жолындағы күресін суреттейді. Бұл кезеңде халықтың бірлігі мен батырлардың қаһармандығы ерекше сипатталған. Есенберлиннің кейіпкерлері нақты тарихи тұлғаларға сүйенсе де, олардың психологиялық тереңдігі арқылы кейбір көркемдік қиялдар да қосылған.

Екінші кітап – “Жанталас”, XVIII ғасырдағы қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресін көрсетеді. Жоңғарлармен күресте Абылай ханның тұлғасы мен оның стратегиялық ақылдылығы айрықша орын алады. Бұл кезең қазақтардың саяси жағдайының ауырлығын, батырлық рухтың артықшылығын көрсетеді.

Үшінші кітап – “Қаһар”, XIX ғасырдың басындағы қазақтардың Ресей империясына қарсы азаттық күресін баяндайды. Кенесары Қасымұлының көтерілісі мен патша өкіметінің отарлық саясаты арасындағы тартыс кітаптың негізгі желісі болып табылады. Бұл кезең қазақтардың өз бостандығы үшін соңғы ірі көтеріліс жасаған кезеңі ретінде суреттеледі.

“Көшпенділер” трилогиясының маңыздылығы оның тарихи деректерді қамтығанымен қатар, көркемдік жағынан өте бай әрі эпикалық сипатта жазылғандығында. Автор халықтың рухани құндылықтарын, ұлттық ерекшеліктерін айқындай отырып, заманауи қазақ әдебиетіне жаңа серпін берді.