Қазіргі қазақ қоғамын не ластап жатыр?

Қоғам – адамның рухани және материалдық өмірінің айнасы. Әр дәуірдің өзекті мәселелері бар, ал қазіргі қазақ қоғамында да шешімін талап ететін түйткілдер жеткілікті. Дәстүр мен жаңашылдықтың қиылысында тұрған бізді мазалайтын сұрақ: қоғамымызды қандай факторлар ластап жатыр? Мұндағы «лас» ұғымы тек экологиялық ахуалды емес, рухани, әлеуметтік, мәдени кеңістіктердегі теріс әсерлерді де қамтиды.

Рухани құндылықтардың әлсіреуі

Дәстүрлі құндылықтар қазақ халқының рухани тірегі болған. Ата-анаға құрмет, үлкенді сыйлау, көршімен тату болу сияқты ұғымдар бір кездері қоғамның негізін құраған еді. Алайда қазіргі таңда материалдық құндылықтар рухани байлықтың орнын басып барады. Жастар арасында жеке табыс пен мансап қуалау алдыңғы орынға шығып, ізгілік, ар-намыс секілді ұғымдарға екінші дәрежелі мән берілуде. Бұл өзгеріс адамның жан дүниесін аздырып, қоғамның моральдық деңгейін төмендетеді.

Ақпараттық ластану

Заманауи ақпараттық кеңістіктің басты ерекшелігі – мәліметтің жылдам таралуы. Алайда бұл үрдіс қоғамға екіжақты әсер етіп отыр. Жалған ақпарат, өсек-аяң, арсыз контент әлеуметтік желілер арқылы кең тарауда. Халықтың ақпаратты талдау қабілеті жетілмесе, бұл жағдай қоғамдағы сенімсіздік пен іріткіге себеп болады. Дәстүрлі ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілердегі жауапсыздық адамдарды адастырып, шындық пен өтіріктің арасын ажыратуды қиындатып отыр.

Тұтынушылық психологияның басым болуы

Тұтыну мәдениеті қоғамның барлық саласына терең сіңіп барады. Жастардың көпшілігі бренд киім, жаңа гаджеттер мен сәнді өмір салтын арман етеді. Бұл құндылықтар адамның әлеуметтік мәртебесін бағалаудың негізгі өлшеміне айналуда. Мұндай психология жеке тұлғаның дамуын тежеп қана қоймай, қоғамда жалған бәсекелестік пен қызғаныштың өршуіне әкеледі. Тұтынуға негізделген қоғамда білім, ғылым, руханият сияқты салалар көлеңкеде қалады.

Әлеуметтік теңсіздік және әділетсіздік

Қоғамның ластануының тағы бір белгісі – әлеуметтік теңсіздік. Бай мен кедейдің арасындағы алшақтық қоғамда әділетсіздік сезімін күшейтеді. Әлеуметтік әділетсіздік азаматтардың билікке, заңға деген сенімін азайтып, қоғамдағы ұрлық-қарлық, жемқорлық сияқты құбылыстардың таралуына себеп болады.

Тіл мен мәдениет дағдарысы

Қазақ тілі мен мәдениетінің қазіргі жағдайы да алаңдатарлық. Жастар арасында ана тіліне деген қызығушылықтың төмендеуі, шетелдік мәдениеттің ықпалының күшеюі ұлттық болмысты әлсіретіп отыр. Тіл – ұлттың рухы. Тіл мен мәдениетке салғырт қарау ұлттық бірегейліктен айырылу қаупін тудырады. Бұл құбылыс ұлттың болашағына тікелей әсер ететіні анық.

Экологиялық мәселелер

Қоршаған ортаның ластануы да қоғамның өмір сапасына әсер ететін маңызды фактор. Қазақстандағы ірі өнеркәсіптік қалалардағы экологиялық ахуал нашарлауда. Суды, ауаны ластау денсаулыққа қауіп төндіріп, өмір сапасын төмендетеді. Экологиялық мәдениеттің жетіспеуі табиғатты қорғау шараларының тиімділігін азайтады.

Қазіргі қазақ қоғамын ластап жатқан факторлар – рухани құндылықтардың әлсіреуі, ақпараттық кеңістіктің улануы, тұтынушылық психологияның басым болуы, әлеуметтік теңсіздік, мәдени дағдарыс және экологиялық мәселелер. Бұл проблемалардың шешімі әрқайсымыздың жауапкершілігіміз бен белсенді әрекетімізге байланысты. Қоғамның тазалығы тек сыртқы ортаны емес, адамның ішкі жан дүниесін, сана-сезімін де қамтиды. Жауапты азаматтар қалыптастыру арқылы ғана біз жарқын болашаққа қадам баса аламыз.