Ұлттық спорт – қазақ халқының рухани мұрасы мен дәстүрінің айнасы

Ұлттық спорт түрлері – халықтың тұрмыс-салтымен, дәстүрімен, географиялық жағдайларымен және шаруашылық ерекшеліктерімен тығыз байланысты. Қазақстанда ұлттық спорт түрлерінің негізі көне дәуірден бастау алады. Бабаларымыз табиғатпен етене өмір сүріп, әскери дайындық пен күнделікті тіршілікке қажетті машықтарды спорттық ойындар арқылы дамытуға тырысқан.

Жылқыны қолға үйрету көшпенділер өркениетінде маңызды оқиға болды және сол арқылы көкпар, аударыспақ, бәйге сияқты ат спортының түрлері пайда болды. Сонымен қатар, аңшылық өнерін жетілдіру барысында садақ ату мен жамбы ату секілді спорт түрлері дамыды. Осы ойындар адамның дене күшін арттырып қана қоймай, батылдық, мергендік, жылдамдық пен шыдамдылық сияқты қасиеттерді қалыптастырды.

Ежелгі түркі және сақ мәдениетінде бұл ойындар тек көңіл көтеру құралы емес, сонымен бірге әскери жаттығу ретінде қолданылған. Әрбір жарыс немесе ойын жас ұрпақты тәрбиелеуге бағытталып, ата-бабаның ерлік дәстүрін сақтаудың тәсілі болды.

Қазақ халқының тарихында ұлттық спорттың орны ерекше. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында қазақ қоғамында түрлі жарыстар мен тойларда ұлттық ойындар кеңінен өткізілген. Әсіресе, көкпар мен бәйге той-томалақтарда басты көріністердің бірі болып, жеңімпаздар абыройлы тұлғаларға айналатын.

Кеңес Одағының кезеңінде ұлттық спорт түрлері қысымға ұшыраса да, халық арасында ұмытылмай, бейресми түрде жалғасын тапты. Тек тәуелсіздік алғаннан кейін ұлттық спорт қайта жаңғырып, мемлекет тарапынан қолдау тапты. Қазақстанда 1991 жылдан бері Ұлттық спорт түрлері қауымдастығы құрылып, көкпар, бәйге, асық ату, тоғызқұмалақ секілді спорт түрлері жүйелі түрде дамытып жатыр.

Сонымен қатар, ұлттық спорт түрлерін халықаралық аренаға шығару жұмыстары қолға алынды. 2017 жылы Астанада өткен Дүниежүзілік Көшпенділер ойындарына Қазақстанның белсенді қатысуы ұлттық спортты насихаттау мен халықаралық танылуына ықпал етті.

Қазіргі таңда ұлттық спорт түрлерінің дамуы жаңа серпін алуда. Жыл сайын көкпар, бәйге және тоғызқұмалақтан республикалық және халықаралық деңгейдегі жарыстар өткізіліп келеді. Мемлекет тарапынан спортшыларды қолдау, инфрақұрылымды дамыту және ұлттық спорт мектептерін ашу жұмыстары қарқынды жүргізілуі тиіс.

Сонымен қатар, цифрландыру дәуірінде ұлттық спорт түрлері жаңа технологиялармен ұштасып, виртуалды ойындар форматында да дамуы мүмкін. Бұл жастар арасында ұлттық ойындарға қызығушылықты арттырудың заманауи тәсілі болмақ. Асық ату, тоғызқұмалақ сияқты ойындардың онлайн нұсқалары да дайындалып, жастар арасында танымал бола бастады.

Ұлттық спорттың болашағы халықаралық жарыстармен де байланысты. Көкпар, жамбы ату және тоғызқұмалақты Олимпиада ойындарының немесе басқа да ірі халықаралық жарыстардың бағдарламасына енгізу арқылы ұлттық спортты жаһандық деңгейде дамытуға мүмкіндік бар.

Ұлттық спорт – қазақ халқының рухани мұрасы мен дәстүрінің айнасы. Ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, тарихи тәжірибені сақтаудың және дамытуға бағыттаудың бір құралы болып келеді. Бүгінгі таңда ұлттық спортты жаңғырту және халықаралық деңгейде дәріптеу маңызды міндеттердің біріне айналды. Заманауи технологиялар мен жаһандық спорт жүйесін үйлестіре отырып, ұлттық спорттың болашағын жарқын етуге толық мүмкіндік бар.