«ҚАЗАҒЫМНЫҢ ДӘСТҮРЛЕРІ-АЙ» қалалық сайысының тұжырымдамасы

2024 жылдың 23 қазанында Астана қаласында ұлттық құндылықтарды жаңғыртуға бағытталған ерекше бір шара – жас отбасылар арасындағы «ҚАЗАҒЫМНЫҢ ДӘСТҮРЛЕРІ-АЙ» қалалық сайысы өтеді. Бұл сайыс қазақ халқының салт-дәстүрлерін ұлықтап, ұлттық рухани құндылықтарды жаңғыртуға, жас отбасылардың шығармашылық әлеуетін арттыруға және отбасы институтын нығайтуға арналған. Іс-шараны ұйымдастырушылар қатарында «Қарашаңырақ» қоғамдық бірлестігі болса, қолдаушы тарап – Астана қаласы әкімдігінің Тілдерді дамыту және архив ісі басқармасы және «Руханият» коммуналдық мемлекеттік мекемесі.

Сайыс ұлттық-патриоттық және рухани-этнографиялық бағыттағы шара. Оның негізгі мақсаты – қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын қазіргі заман талабына сай жаңғырту, жастар арасында олардың маңыздылығын насихаттау, сондай-ақ дәстүрлі отбасы құндылықтарын сақтап қалу. Бұған қоса, сайыс жас отбасылардың қоғамдық белсенділігін арттыру және олардың бір-бірімен тәжірибе алмасуына мүмкіндік беру үшін өткізіледі. Осыған орай, іс-шараның басты тақырыптары мен сайыстары ұлттық қолөнер, отбасылық өнер мен білім, зияткерлік қабілеттер аясында ұйымдастырылады.

    Сайыс үш негізгі кезеңнен тұрады, олардың әрқайсысы қатысушылардың түрлі қабілеттерін көрсетеді: отбасылық таныстыру, қолөнер сайысы және шығармашылық өнер.

І кезең: Өзін-өзі таныстыру

Бұл кезеңде әрбір қатысушы отбасы өзін-өзі таныстырып, қазылар алқасы мен көрермендерге өздерінің ұлттық дәстүрлерін, тарихын және отбасылық құндылықтарын көрсетеді. Өзін таныстыру кезеңі кез келген жанрда өтеді. Қатысушылар қара өлең, театрландырылған көрініс, ән айту, би, сондай-ақ басқа да шығармашылық көріністер арқылы өздерін таныстыра алады. Бұл бөлімде отбасыларға 3-5 минут уақыт беріледі. Кезеңнің басты мақсаты – қатысушылардың қазақ халқының дәстүрлерін қалай сақтап жүргенін көрсету, сол арқылы олардың отбасылық ерекшеліктері мен шығармашылық әлеуетін байқату.

ІІ кезең: «Он саусақтан өнер тамған» – отбасылық қолөнер

Екінші кезеңде қатысушы ерлі-зайыптылар өз қолдарымен жасаған бұйымдарын және ұлттық тағамдарды таныстырады. Бұл жерде дәстүрлі қазақ қолөнерін жаңғыртуға ерекше көңіл бөлінеді. Жарыстың бұл бөлімі «Он саусақтан өнер тамған» деп аталып, қатысушылардың шеберлік деңгейін көрсетеді. Келіншектер өздері әзірлеген ұлттық тағамдармен, ал күйеулері қазақтың дәстүрлі қолөнерімен таныстырады. Мысалы, әйелдер ұмыт болып бара жатқан ұлттық дәмдерді әзірлеп, олардың тарихы мен дайындалу жолдарын түсіндірсе, ерлер ағаштан бұйым жасау, қамшы өру, зергерлік бұйымдар әзірлеу сияқты өнер түрлерін көрсетеді. Әрбір отбасы өз жұмысының жасалу барысы мен мағынасын сенімді түрде түсіндіре алуы тиіс. Бұл кезеңнің басты мақсаты – отбасылардың ұлттық қолөнерге деген қызығушылығын арттырып, олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

ІІІ кезең: «Өнер, білім бар жұрттар» – шығармашылық өнер

Үшінші және соңғы кезең екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлім – зияткерлік сайыс, онда қатысушыларға қазақ халқының тарихы, этнографиясы, салт-дәстүрлері мен фольклоры бойынша сұрақтар қойылады. Әрбір отбасы арнайы қоржыннан асық алып, оның нөміріне сәйкес сұраққа жауап береді. Мұнда қатысушылардың білім деңгейі мен қазақтың ұлттық мәдениетін қаншалықты меңгергені тексеріледі.

Екінші бөлім – өнер сайысы. Бұл бөлімде әрбір отбасы өзі таңдаған жанрда өнер көрсетеді. Отбасылар ән айту, ұлттық аспаптарда ойнау, би билеу, сахналық қойылымдар көрсету сияқты өнер түрлерін қолдана алады. Әр қатысушы отбасы өз шығармашылығы арқылы отбасылық құндылықтарды, өздерінің арман-мақсаттарын айқындайтын бірегей туындыларымен таныстырады. Өнер сайысында қатысушыларға 3-4 минут уақыт беріледі, бұл уақыт ішінде олар өздерінің таланты мен шеберлігін көрсетуі тиіс.

Бұл кезеңде қатысушылар өнер көрсетуге қажетті барлық реквизиттерді өздері дайындайды, ал музыкалық сүйемелдеу USB тасымалдағыштарында болуы шарт. Сонымен қатар, уақыт регламенті қатаң сақталуы керек, себебі белгіленген уақыттан асып кетсе, қатысушыларға ұпай саны шегеріледі.

Сайыстың барлық үш кезеңі бойынша қазылар алқасы жеке баға қояды. Қазылар алқасы Астана қаласының зиялы қауым өкілдерінен, ұйымдастырушылардан және өнер адамдары қатарынан құралады. Олар қатысушылардың өнерін, шығармашылық әлеуетін және ұлттық құндылықтарды дәріптеу деңгейін бағалайды. Әр кезеңде қойылған бағалар қосылып, қорытынды баға шығарылады. Қазылар алқасының шешімі соңғы және қайта қарауға жатпайды.

Жеңімпаз отбасыларға дипломдар мен бағалы сыйлықтар беріледі. Қазылар алқасы қатысушыларға өз бағаларын түсіндіре отырып, олардың қателіктері мен табыстарын белгілейді.

Сайысқа қатысуға өтініш 2024 жылдың 13 қазанына дейін қабылданады. Өтініштер «Қарашаңырақ» қоғамдық бірлестігінің электронды поштасына (qarashanyraq01@gmail.com) жіберілуі тиіс. Құжаттарды кешіктіріп жіберген жағдайда, өтініштер қабылданбайды.

«ҚАЗАҒЫМНЫҢ ДӘСТҮРЛЕРІ-АЙ» қалалық сайысы – қазақ халқының ұлттық құндылықтарын дәріптеп, отбасылық дәстүрлерді жаңа деңгейге көтеруге арналған маңызды шара. Бұл сайыс арқылы жас отбасылар өздерінің салт-дәстүрлерін сақтап, оларды заманауи өмірге бейімдеуге, сондай-ақ шығармашылық қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік алады. Әрбір кезеңде қатысушылар өз өнерлерін, білімдерін және қолөнер шеберліктерін ортаға салып, қазақ халқының бай мәдениетін насихаттайды.

Сайыстың негізгі мақсаты – ұлттық құндылықтарды сақтап қана қоймай, оларды жас ұрпаққа жеткізу. Қатысушы отбасылар үшін бұл сайыс тек жарыс қана емес, сонымен бірге ұлттық мұраларымызды жаңғыртуға, отбасылық бірлікті нығайтуға ықпал ететін бірегей тәжірибе. Мұндай шаралар қоғамдағы отбасы институтының маңызын арттырып, ұлттық сананың қалыптасуына зор үлес қосады.