Мәһір төлеу — ер азамат үшін құрмет пе, әлде міндет пе?

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы (ҚМДБ) қалыңдықтың мәһір сұрауына тыйым салу туралы пәтуа шығарды. Бұл шешім елдегі неке және отбасы мәселелеріне қатысты жаңа пікірталас тудырды. ҚМДБ-ның пәтуасында қалыңдықтың күйеу жігіттен белгілі бір мөлшерде немесе жоғары сомада мәһір сұрауын шариғатқа қайшы деп есептейді. Мамандар бұл шешімнің мақсаты – некеге тұруды жеңілдету, сондай-ақ исламдық дәстүрлерді сақтау екенін айтады.

Ислам дінінде мәһір – бұл күйеу жігіттің қалыңдыққа төлеуі тиіс міндетті сыйы болып табылады. Бұл сыйлықтың мөлшері ерікті түрде белгіленеді, бірақ шариғатта оған қатысты белгілі бір талаптар мен шектеулер бар. Әрбір мұсылман жұбайы үшін мәһірдің берілуі шарт болғанымен, оның мөлшері тым жоғары болмауы тиіс. Мәһірдің мақсаты – әйелдің тәуелсіздігін қамтамасыз ету және неке шарттарының әділдігін сақтау.

ҚМДБ пәтуасына сәйкес, қалыңдықтың күйеуінен тым үлкен мөлшерде немесе материалдық тұрғыда жоғары талаптар қоюы некенің мәнін бұзады. Мұндай талаптар көбінесе некенің әлеуметтік немесе экономикалық жағына әсер етіп, жас жұбайлар арасында қаржылық қиындықтарға себеп болуы мүмкін.

Бұл шешімге қоғамда әртүрлі пікірлер айтылды. Бір топ адамдар ҚМДБ-ның пәтуасын дұрыс деп санап, мұндай әрекеттің некені жеңілдетіп, отбасылық өмірді тұрақты етуге көмектесетінін айтады. Ал екінші топ, әсіресе дәстүрлі қазақ отбасыларында қалыңдықтың мәһірі маңызды рөл атқаратындар, бұл шешімді қолдамайды.

Әйгерім, қоғам белсендісі: «Қалыңдықтың мәһір сұрауы көптеген отбасының басына қиындықтар әкелді. Кейбір жас жұбайлар жоғары талаптардың кесірінен неке қиюға да батпайды. Сондықтан ҚМДБ-ның пәтуасын қолдаймын. Бұл шешім неке қатынастарын оңтайландырып, жастардың бір-біріне деген құрметін арттырады деп ойлаймын.»

Алмаз, этнограф, зерттеуші:»Қазақ халқында қалыңдыққа мәһір сұрау дәстүрі ғасырлар бойы қалыптасқан. Бұл – қыздың қадірін, оның отбасына деген құрметті білдіретін белгі. Сондықтан ҚМДБ пәтуасы дәстүрімізге қайшы келеді деп санаймын. Мәһірдің мөлшері әр аймақтың өз ерекшелігіне байланысты өзгеріп, жастар үшін үлкен маңызға ие. Тыйым салу осы дәстүрді құрметтемеу болып табылады.»

ҚМДБ-ның пәтуасы қоғамда түрлі пікірлер тудырды. Кейбір адамдар бұл шешімнің жастар арасындағы қаржылық қиындықтарды азайтуға, некенің оңай және әділ болуына ықпал ететінін айтуда. Ал басқалары дәстүрдің маңызды екенін, сондай-ақ мәһірдің қалыңдықтың қадірін көрсететін дәстүрлі рөлін сақтап қалу керектігін алға тартуда. Қалай болғанда да, бұл мәселе әлі де көп талқыланатын тақырып болары анық.

Материалды дайындаған: Айжүрек Өмірбай

фото көрнекілік үшін интернеттен алынды