Қазіргі той дарақылық па, әлде ысырап па?

Қазақ халқының тойы – ұлттық мәдениеттің, салт-дәстүрдің айнасы. Әрбір той тек қуаныш мерекесі емес, сонымен қатар ұрпақтар сабақтастығының көрінісі, әлеуметтік және рухани өмірдің ажырамас бөлігі. Сондықтан той мәдениетін ұлттық құндылықтардан бөле қарау мүмкін емес. Дегенмен, бүгінгі заманда қазақ тойларының мазмұны өзгеріп, қоғамда дарақылық пен ысырапшылдық мәселелері қызу талқыланып жүр. Ұлттық құндылықтар мен қазақтың тойын не байланыстырады? Қазіргі той дарақылық па, әлде ысырап па?

Той – әдетте туыстықты нығайтып, қоғамда ортақ рухани құндылықтарды бекітетін мейрам. Қазақтың әр тойының артында философиялық мән жатыр:

Тойда айтылатын бата, жасалатын дәстүрлер мен рәсімдер жастарды әдептілікке, сыйластыққа тәрбиелейді.

Үйлену тойы немесе бесікке салу сияқты шаралар ұлттық салттарды жаңғыртып, дәстүрлі мәдениетті сақтауға ықпал етеді. Ән, би, айтыс секілді өнер түрлері де осы шараларда көпшілікке ұсынылады.

Дарақылық пен ысырап мәселесі

Той жасау жағдай жетсе жақсы, жетпей тұрса тыраштану бос әуре, шама жеткенше шағын көлемде өткізуге де болады. Минимализм модаға қайта келуде…

Қазіргі қазақ тойларының ерекшеліктері мен шығындары туралы қоғамда әртүрлі пікір бар. Кейбір жағдайларда тойдың негізгі мәні ұмыт қалып, бәсекелестікке айналып кетеді. Бұл мәселелердің бірқатарын қарастырайық:

Кейбір тойлар мән-мағынасынан ажырап, тек сыртқы сән-салтанатқа мән беру үшін жасалатын шараға айналғандай. Мақсат – көпшіліктің алдында байлықты көрсету. Мейрамхана таңдау, сәнді киімдер мен сыйлықтар бұл мәдениетке тереңдеп еніп кетті.

Қоғамда жиі айтылатын сын – тойдың бюджеті. Көптеген отбасылар мүмкіндігінен тыс шығынданып, банктен несие алуға дейін барады. Мұндай жағдайлар тойдың шынайы қуаныштан гөрі ауыртпалыққа айналғанын көрсетеді.

Дәстүрлі бата беру, той бастар, ән-жыр секілді ұлттық элементтер екінші қатарға шегеріліп, оның орнына шоулар мен артық даңғаза басымдық алады.

Шешім жолдары қандай?

Дәстүрлі құндылықтарды сақтап қалу үшін той мәдениетіне белгілі бір өзгерістер қажет:

• Қарапайымдылыққа оралу: Қымбатқа түспейтін, қарапайым тойлар өткізу әдетке айналса, тойдың шынайы мәні қайтадан оралар еді.
• Тәрбиелік мәнге көңіл бөлу: Тойларда ұлттық өнерге, батаның маңыздылығына ерекше назар аудару арқылы жастарды рухани тәрбиелеу маңызды.
• Қоғамдық пікір қалыптастыру: Той өткізу мәдениеті туралы ашық талқылаулар мен насихат жұмыстары ұйымдастырылса, ысырап пен дарақылыққа тосқауыл қоюға болады.

Қазақтың тойы – рухани және мәдени өмірдің айрықша бір бөлігі. Оның түпкі мәні – қуанышпен бөлісу, туыстық қарым-қатынасты күшейту және ұрпаққа тәрбие беру. Дегенмен, қазіргі заманда той мәдениеті өзгеріске ұшырап, кейде өзінің түпкі мағынасынан алыстап кетеді. Тойдың дарақылық пен ысырапшылдыққа айналмауы үшін әрбір отбасы ұлттық құндылықтарды сақтауға мән беріп, тойды мән-мағынамен өткізуге тырысуы қажет. Осылайша, қазақ тойы шынайы қуаныш пен рухани бірліктің мейрамына айналмақ.