Azamattyq BasQaru жобасын жүзеге асыру: жергілікті халықты шешім қабылдау процесіне тарту

Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының тарапынан қолдау білдірілген «Azamattyq BasQaru” жобасы азаматтық қатысуды арттыруға және Қазақстан аймақтарындағы жергілікті өзін-өзі басқару деңгейінде шешім қабылдау процесіне жергілікті халықты тартуға бағытталған. Аталған жоба аясында Жетісу өңірінде (ZhetisuBasQaru) және Шымкент қаласында (ShymkentAzamattyqBasQaru) тұрғындардың хабардарлығын арттыруға, мемлекеттік қызметтерді бақылауға және оларды жергілікті маңызы бар мәселелерді шешуге тартуға бағытталған іс-шаралар жүзеге асырылуда.

Жетісу саласындағы тәжірибесі: Zhetisu Azamattyq BasQaru жобасының негізгі мақсаттарының бірі – мемлекеттік қызметтерді көрсету тиімділігін талдау және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының жұмысындағы проблемалық аймақтарды анықтау. Осы жоба аясында біз Жетісу өңірінде халықпен араласып, мемлекеттік қызметтерге қанағаттану деңгейін талдауға бағытталған бірқатар іс-шаралар жүргіздік.

Жетісу өңірінің аудандарына іссапарлар ұйымдастырып, қызмет алушылармен кездесіп, олардың мемлекеттік қызмет көрсету сапасы туралы пікірлерін анықтау мақсатында сұхбат жүргіздік. Зерттеудің негізгі құралдарының бірі «құпия сатып алушы» әдісі болды. Бұл әдіс мемлекеттік органдардан қызмет алатын қарапайым азаматтардың қызметтердің сапасы мен қолжетімділігін іштен бағалауға мүмкіндік берді.

Сонымен қатар, қызмет көрсетушілермен – осы қызметтерді көрсететін мемлекеттік органдардың өкілдерімен кездесулер ұйымдастырылды. Осы кездесулер барысында анықталған проблемалар талқыланды, содан кейін біз процестерді жақсарту және қызмет көрсету сапасын арттыру бойынша ұсыныстарымызды бердік.

Кездесулер барысында халықты түсіндіру мәселесіне ерекше көңіл бөлінді. Облыс тұрғындарының көпшілігі жергілікті өзін-өзі басқару аясындағы құқықтары мен мүмкіндіктерін жеткілікті түрде білмейді. Халықтың жергілікті өзін-өзі басқару деңгейінде шешім қабылдау үдерісіне қалай әсер ете алатыны туралы білім деңгейін белсенді түрде арттыру, сондай-ақ мемлекеттік қызмет көрсету сапасының мониторингіне тиімдірек қатысу қажет екені анықталды.

Шымкент қаласындағы жергілікті өзін-өзі басқарудың мәселелері мен болашағы: ShymkentAzamattyqBasQaru.

Шымкентте «ShymkentAzamattyqBasQaru» жобасы жергілікті өзін-өзі басқару мәселелерін тұрғындар арасында, әсіресе жастар арасында түсіндіруге бағытталған. Жергілікті өзін-өзі басқару формальды түрде болғанымен, іс жүзінде ол жеткілікті түрде тиімді жүзеге асырылмайды. Біздің зерттеу барысында шымкенттіктердің көпшілігі жергілікті өзін-өзі басқаруға қатысудың маңыздылығын, азамат ретіндегі құқықтарын толық түсінбейтіні белгілі болды.

Біз жастармен және халықтың әртүрлі секторларымен кездесулер өткізіп, олардың өз қаласын басқаруға қалай қатыса алатынын және шешім қабылдауға әсер ететінін түсіндірудеміз. Бұл кездесулер барысында елді мекендерді абаттандыру, қала құрылысы жобаларын жоспарлау және өмір сүру сапасын арттыру сияқты жергілікті мәселелерді шешуге азаматтарды белсенді тарту тетіктеріне баса назар аударылды.

Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару қоғамды демократияландырудың маңызды аспектілерінің бірі болып қала береді. Алайда, біздің жұмысымыз оның мүмкіндіктерін халық арасында хабардар ету деңгейі әлі де жеткіліксіз екенін анықтады. Бұл түсіндіру және білім беруде қосымша күш салуды талап етеді. ShymkentAzamattyqBasQaru жобасы аясында біз әрбір шымкенттікке жергілікті саясатқа қалай қатыса алатыны және қабылданған шешімдерге қалай әсер ететіні туралы ақпаратты жеткізуге тырысамыз.

Ұсыныстар және келесі қадамдар

Жетісу және Шымкент өңірлерінде жүргізілген талдаулар мен жұмыстардың нәтижелері бойынша келесі ұсыныстар ұсынылды:

Халықтың хабардарлығын арттыру: Жергілікті өзін-өзі басқару және оның қоғам өміріндегі рөлі туралы білім беру бағдарламалары мен ақпараттық материалдарды әзірлеу және тарату. Халыққа олардың өмір сүру сапасына әсер ететін жергілікті процестерге қатыса алатынын  жеткізу маңызды.

Жастардың белсенді қатысуы: жастар – азаматтық қоғамның болашағы және өзгерістердің драйвері бола алады. Өскелең ұрпақты өзін-өзі басқару мәселелеріне тәрбиелеу үшін кездесулер мен шараларды көбірек ұйымдастыру қажет.

Мемлекеттік қызмет көрсету сапасын арттыру: Азаматтардан алынған мәліметтер мен кері байланыс негізінде арыз-шағымдарға жедел ден қою және қызмет көрсету сапасын арттыру мақсатында мемлекеттік қызметтерге тұрақты мониторинг тетіктерін енгізген жөн.

«Құпия сатып алу» тәжірибесін насихаттау: Бұл әдіс мемлекеттік қызметтерді объективті бағалау және кедергілерді анықтау үшін пайдалы болды. Мемлекеттік органдар жұмысының сапасын бақылау үшін оны тұрақты түрде пайдалануды ұсынамыз.

Қорытынды
Azamattyq BasQaru жобасы Қазақстандағы азаматтық қоғамды дамытудағы маңызды қадам болды. Жетісу, Шымкент өңірлерінде жұмыс істей отырып, халық арасында, әсіресе, жергілікті өзін-өзі басқару мәселелері бойынша түсіндіру жұмыстарын одан әрі күшейту қажеттігін көрдік. Азаматтық белсенділікті арттыру – бұл өз кезегінде әрбір азаматтың өмірін жақсартатын ашық әрі тиімді басқаруға апаратын жол.