Адам неге түшкіреді?

Түшкіру – адамның денсаулығына, организмнің табиғи реакциясына байланысты пайда болатын құбылыс. Бірақ бұл жай ғана әдеттегі рефлекс емес, оған себеп болатын бірқатар қызықты факторлар бар, деп жазады democracy.kz тілшісі.

Әдетте түшкіру – біздің денеміз сыртқы немесе ішкі әсерлерге жауап ретінде пайда болатын физиологиялық әрекет. Оған қатысты көп нәрсе білмегенмен, төменде біз сіздерге түсінікті әрі қызықты түрде түшкірудің себептері мен оның қызықты тұстарын айтып береміз.

Түшкіру – организмнің қорғаныс механизмі
Түшкірудің басты себебі – ағзамыздың қорғаныс жүйесі ретінде жұмыс істейді. Біздің мұрын қуысында шаң, микробтар, аллергендер немесе басқа да бөгде заттар жиналса, оларды шығару үшін дене рефлекторлық түрде түшкіруге шақырады. Осылайша, біз ауамызды тазалап, денсаулығымызды қорғауға тырысамыз.

Сезімталдық пен нейрологиялық жауап
Түшкіру біздің жүйке жүйемізге де байланысты. Бұл әрекет ми мен жүйке жүйесінің тікелей әсерінен орын алады. Мысалы, жарықтың өте жарқын болуы кей адамдарда түшкіруге әкелуі мүмкін. Бұл феномен «фото-түшкіру» деп аталады және оның дәл себебі әлі күнге дейін толық зерттелмеген. Бірақ мұның ми мен көздің байланысынан туындайтыны белгілі.

Түшкірудің психологиялық аспектілері
Сіз шынымен де түшкіргенде, басқа адамдар да сол сияқты әрекетке көшеді. Бұл құбылысты «түшкірудің жұқпалы болуы» деп атайды. Бір адам түшкірген кезде, адамдар оның жанында да осыны қайталайды. Бұл әлеуметтік құбылыс, оған эмоция мен психология әсер етеді. Мұның негізі – адамдар арасындағы байланыс пен әлеуметтік ықпал. Қандай да бір реакция басқа адамдардың миында «көшірілетін» немесе «көшірілмейтін» сигнал ретінде жұмыс істейді.

Түшкіру және денсаулықтың көрсеткіші
Түшкірудің жиі болуы да денсаулық мәселелерін білдіруі мүмкін. Мысалы, аллергия, тұмау немесе басқа да инфекциялардың белгілері түшкіру арқылы байқалуы мүмкін. Егер адам ұзақ уақыт бойы түшкіріп жүрсе, оның астында басқа аурулар болуы мүмкін, сондықтан дәрігерге қаралу керек.

Түшкірудің қызықты деректері
— Әр адам күніне орта есеппен 10-20 рет түшкіреді.
— Түшкіру кезінде дене салмағы біршама қысқарады: бұл ағзада қысымның өзгеруіне байланысты болады.
— Түшкіргенде жүрек соғысы бір секундқа тоқтайды, бірақ бұл ешқашан қауіпті емес.
— Түшкіру кезінде көздер жабылады. Бұл да қорғаныс механизмі болып табылады, себебі көзге бөтен заттар кірмеу үшін көздер автоматты түрде жабылады.

Түшкірудің қызықты мифтері
Қазақ халқында, басқа да көптеген халықтарда, түшкірумен байланысты қызықты мифтер мен нанымдар бар. Мысалы, егер сіз түшкірген кезде біреу сіздің аты-жөніңізді айтып жатса, ол сізге бір жақсы жаңалықты жеткізіп жатыр деген сенім бар. Немесе, егер адам түшкіріп жатса, онда оның артында біреу жақсы тілек айтып жатыр деген де наным бар. Бұл тұрғыда, әртүрлі мәдениеттер мен халықтар өз түсініктерін қалыптастырған.

Түшкірудің қалай алдын алуға болады?
Егер түшкіру сізге өте жиі немесе қолайсыз жағдайда келетін болса, оның алдын алу үшін бірнеше әдіс бар. Бірінші кезекте, аллергия мен инфекциялардың алдын алу үшін медициналық көмекке жүгіну керек. Сонымен қатар, ауаның тазалығына назар аудару және бөлмеде шаңның жиналмауын қадағалау да пайдалы болуы мүмкін.

Түшкіру – тек жай ғана ағзаның сыртқы әсерлерге реакциясы емес, ол біздің денсаулығымызға, жүйке жүйемізге, әлеуметтік байланыстарымызға және мәдениетімізге қатысты күрделі және қызықты құбылыс. Оған қатысты әртүрлі көзқарастар мен ғылыми түсініктер болса да, ең бастысы – бұл біздің денеміздің табиғи қорғаныс механизмі. Түшкіру арқылы біз өзімізді зиянды әсерлерден қорғаймыз және ағзамыздың жақсы жұмыс істеуіне ықпал етеміз.

Дайындаған: Балнұр ҒАЛЫМЖАНҚЫЗЫ